Karel Henckens komt uit een familie van fruittelers, die aan de Belgische zijde van de Maas vooral appels en peren verbouwden. Sinds begin deze eeuw heeft hij met succes de overstap gemaakt naar de wijnbouw. Hij beheert nu samen met zijn vrouw Tine een wijngaard van 10 hectare, die uiteindelijk hooggewaardeerde wijnen opleveren.
De kwaliteit van de wijn heeft te maken met de inzet en visie van de maker, maar ook met de kwaliteit van de kiezelgronden aan beide zijden van de Maas. Deze kwaliteit is inmiddels erkend door de toekenning van een Europees keurmerk, een beschermde oorsprongsbenaming, de BOB Maasvallei.
Van fruitteelt naar wijnbouw
Het Wijndomein Aldeneyck is een druk bedrijf. Dat zie ik als
ik half juli plaatsneem op het terras, waar verschillende gasten de wijnen proeven. In de wijnmakerij zijn twee personen de flessen rosé aan het etiketteren. Binnen vindt de verkoop van flessen wijn plaats.
Karel is de gastheer en regelt ondertussen nog enkele bestellingen. Aan tafel vertelt hij over het begin van de wijngaard. Zijn opleiding begon aan een fruitteeltschool in Nederland. Daarna werkte hij op het familiebedrijf, waar op een duurzame manier, met respect voor de bodemcultuur, fruit werd verbouwd. De kwaliteit van het fruit kwam echter vaak niet tot uiting in de opbrengst. Toen hij 21 jaar oud was overleed zijn vader en moest hij zelfstandig beslissingen nemen. Samen met zijn vrouw Tine besloot hij de overstap te maken naar de wijnbouw. In 2002 werden de eerste wijnstokken geplant.
Met Harry Vorselen van wijngoed Thorn volgde hij een opleiding in de wijnbouw in Trier. Dit betekende gedurende een half jaar 3 maal in de week ernaartoe. Maar het werd beloond met een diploma als ‘Winzer’, wijnbouwer.
Keuze voor pinot-druiven
Het klimaat op de Limburgse oevers van de Maas leent zich goed voor de teelt van druiven. De winters zijn er zacht en het is er relatief droog. Het staat vast dat er al omstreeks het jaar 750 n. C. wijn werd verbouwd rond de abdij van Aldeneyck. Later ging deze wijnbouwtraditie verloren.
Om te bewijzen dat het goed mogelijk is hier klassieke Duitse en Franse rassen te verbouwen legt Karel een proefveldje aan met 15 verschillende rassen. Het resultaat is goed. Zelfs de Merlot druif komt tot rijping. Maar de adviezen vanuit Trier leiden ertoe dat hij zich in eerste instantie vooral richt op verschillen- de soorten Pinot druiven. Op wijndomein Aldeneyck groeien Pinot Blanc, Pinot Gris en Pinot Noir.
Karel vertelt dat ook binnen deze rassen verschillende variëteiten voorkomen en dat het van belang is de meest geschikte planten aan te schaffen. Zo heeft hij veel moeite gedaan om van de Pinot Noir de 777 kloon te bemachtigen, omdat die in de Maasvallei het best tot zijn recht komt. Naast de Pinot druiven groeien op de wijngaard o.a. de druivenrassen Chardonnay en Riesling.
Duurzaamheid en moderne techniek
Duurzaamheid is belangrijk binnen het bedrijf. Zorg voor het bodemleven staat voorop. Rondom de planten wordt mechanisch geschoffeld, onkruid wordt niet met gif bestreden. Ook koper wordt niet gebruikt in de wijngaard. Tussen de wijnranken groeien gras en kruiden, waarbij het ene pad kort wordt gemaaid, het volgende pas na de bloei. Natuurlijke vijanden worden ingezet tegen schadelijke insecten.
Van de insecten in de wijngaard geeft de wijngaardmot Lobesia Botrana de meeste overlast. De larven dringen de vruchten binnen en hollen deze uit. De in Nederland nog zeldzame diertjes worden gevangen in vallen met feromonen, geurstoffen die de mannelijke insecten lokken. Vogels worden verjaagd met een apparaat dat ultrasoon geluid produceert. Deze geluiden zijn voor de mens niet hoorbaar. Vliegers werken ook. Netten worden niet gebruikt, omdat deze te veel vocht vasthouden.
Een weerstation in de wijngaard verschaft de informatie die nodig is om zo goed mogelijk te kunnen anticiperen op de te verwachten omstandigheden in de wijngaard. Bijvoorbeeld wanneer het nodig is te spuiten. Er staan nog wel rozen in de wijngaard, maar die hebben geen functie meer bij het waar- schuwen voor schimmel.
Er werken vier Poolse arbeiders op de wijngaard. Deze worden ook wel ingezet op Wijngoed Thorn, waarmee een goede samenwerking bestaat. Die samenwerking leidt dit jaar tot de aanschaf van een druivenplukmachine, die de grote groep druivenplukkers vervangt.
De wijnen van de Maasvallei
De wijnbouwers uit Aldeneyck en Thorn zijn overtuigd van de bijzondere kwaliteit van de kiezelgronden van de Maasvallei. Deze grond is zeer geschikt voor wijnbouw en het klimaat benadert steeds meer dat van klassieke wijnstreken in Frankrijk en Duitsland. In het microklimaat langs de Maas zijn de winters zacht en de herfst is minder vochtig dan in omliggende streken.
In Nederland en Vlaanderen zijn meer gebieden met een door de EU Beschermde OorsprongsBenaming, maar de Maasvallei is de enige B.O.B. die aan een streek is toegekend in twee verschillende landen. Dit is een uniek feit binnen Europa.
Naast de BOB Maasvallei Limburg zijn er nog 7 Vlaamse en 5 Nederlandse BOB’s toegekend die deze kwaliteitsaanduiding dus mogen voeren. In de aanvraag zijn bepalingen opgeno- men met betrekking tot het productieproces: hoe en in welke mate het alcoholpercentage mag worden verhoogd, op welke wijze ontzuring mag worden toegepast en de bepaling dat de druiven temperatuur gecontroleerd moeten worden vergist door middel van een koel- en verwarmingsinstallatie. Ook is de maximale opbrengst per ha. bepaald, afhankelijk van de druivensoort. Voor Pinot Noir is dat 60 hl/ hectare.
Karel Henckens stelt voor zijn bedrijf nog strengere eisen. Hoe minder trossen een wijnrank draagt hoe geconcentreerder is uiteindelijk de smaak van de wijn. Voor de Pinot Noir brengt hij de opbrengst door middel van trosdunning terug tot 40 hl. per hectare.
Pure wijnen per druivensoort
Zoals Karel een voorkeur heeft voor klassieke rassen heeft hij ook een voorkeur voor het maken van wijnen van 1 druivensoort. Iedere druivensoort wordt volgens een op de soort afgestemd proces tot wijn verwerkt. Alleen de Brut is samengesteld uit gelijke hoeveelheden van de drie verschillende Pinot druiven.
De wijnen worden gemaakt met de modernste technieken gecombineerd met het vakmanschap van de wijnmaker en zijn adviseurs. In de brochure van de wijngaard en op de website is te lezen hoe deze technieken worden toegepast. Per wijn wordt globaal het bereidingsproces beschreven. Zo krijgen de witte wijnen enige uren schilcontact voor de persing.
Na klaring volgt vergisting bij lage temperaturen en rijping op het stalen vat. Een deel van de Pinot Gris krijgt een houtrijping op Frans eikenhouten barriques, waarbij de wijn regelmatig wordt omgeroerd (battonage). De term barrique geeft een vat aan met een inhoud van ongeveer 225 liter.
In de wijnmakerij zijn een groot aantal van deze vaten te zien, want ook de Pinot Noir rijpt op eikenhout. Na de oogst volgt 5 dagen schilweking bij lage temperatuur, pas daarna wordt de gisting gestart. Daarbij worden enkele malen per dag de schillen handmatig ondergedompeld in de wijn. In de gigantische tanks van 8000 liter is dit een zwaar karwei. Gedurende de gistingsperiode wordt de wijn nog eenmaal overgegoten, een zogenaamde delestage, waarbij beluchting plaatsvindt die de smaak van de wijn verbetert. De wijn rijpt daarna verder op barrique.
Mousserende wijn volgens traditionele methode
Het gehele proces van de wijnbereiding vindt plaats op het wijngoed, ook het bottelen. Daarvoor wordt een bedrijf uit de Moezelstreek ingehuurd. Bijzonder om te zien is hoe de mousserende wijn rijpt op gist, de flessen afgesloten met een kroonkurk. Het gaat hier om het proces van de traditionele vergisting, waarbij het proces van het draaien en keren van de flessen, de remuage, mechanisch wordt uitgevoerd. Uiteindelijk worden de flessen zodanig gekanteld, dat de gist in de flessenhals zakt. Een gespecialiseerd bedrijf uit Duitsland plaatst vervolgens de kurk.
Proeven in stijl
Wijndomein Aldeneyck is een sfeervolle en gastvrije plaats, geliefd voor het proeven van de verschillende wijnen. Er is een proeflokaal en een terras. Ook vinden hier rondleidingen plaats en andere activiteiten. Hoogtepunt is jaarlijks het wijnfeest op de tweede zondag in september. In het dorp Aldeneyck is er dan van alles te doen, op het wijndomein is er muziek en theater. Of en in welke vorm het feest dit jaar gevierd kan worden is bij het schrijven van dit artikel nog onzeker.
De sfeer van het wijndomein werd enkele jaren geleden ook opgemerkt door een tv-producent. Voor de TV serie Tom & Harry, die zich afspeelt op een wijngaard en op de Vlaamse zender werd uitgezonden, werd een belangrijk deel van de opnamen in Aldeneyck opgenomen.
In de winkel is de wijn per fles te koop. Een deel van de productie wordt zo direct aan de klant geleverd. Maar het meren- deel van de wijnen wordt via groothandels verkocht en komt zo terecht bij slijters en restaurants.
Nieuwe generatie
Karel Henckens is een bevlogen wijnbouwer die de details van het gehele proces wil beheersen en daarvoor de beste techniek wil inzetten. Opgeleid als fruitteler heeft hij een wijngaard van 10 hectare opgebouwd met prijswinnende wijnen. Die wijngaard zal zich ook de komende jaren verder gaan ontwikkelen. Niet alleen met een druivenoogstmachine, maar ook de jonge generatie Henckens staat klaar om een bijdrage aan het bedrijf te leveren.
Door Theo Rottier voor wijnenwijngaard.nl / routedesvins.nl
