Wijnbouw

Het maken van wijn is een boeiend proces. De hele zomer wordt er naartoe gewerkt om een zo mooi mogelijk oogst binnenhalen. Gave druiven en een mooie zuur-suikerbalans ofwel voldoende suiker met een bijpassende zuurgraad. En voldoende suiker is dan de hoeveelheid om een alcoholpercentage van 12 à 13% te kunnen halen.

Werk in de wijngaard

Globaal loopt het wijngaardseizoen van januari tot ergens in oktober wanneer de oogst plaats vindt en het werk in de wijnmakerij begint. En weer of geen weer, door het seizoen heen moet er van alles gebeuren. Om u een idee te geven:

Januari / Februari
Winter snoei en onderhoudswerk aan palen, draden etc.
Het snoeihout versnipperen en afvoeren.
En eventuele bemesting.

Maart
Aanbinden van de takken die u bij de snoei hebt laten staan.

April / Mei
Wegbreken van het teveel aan uitlopers om zo alle energie te richten op de beste vruchttakken.

Juni / juli
De opgroeiende vruchttakken moeten steeds tussen de draden gebracht worden en eventueel aangebonden. De hele zomer door is er werk aan de winkel. De bladwand moet voldoende open gehouden worden om schimmels tegen te gaan. Bij snelgroeiende rassen (en vruchtbare grond) is dat veel werk. Het dieven weghalen en aanbinden. Ook moet er op een bepaald ogenblik getopt worden. De onderste bladeren weghalen is vaak nodig om de trossen meer zon te geven en sneller te laten drogen na regen.

Tussendoor
Het kan het nodig zijn om iets tegen de meeldauw te doen, bijvoorbeeld door met zwavel te spuiten. Een en ander natuurlijk afhankelijk van de schimmelresistentie van de gekozen druivenrassen en hoe biologisch u wilt werken.

Eind juli / begin Augustus
De druiven beginnen te rijpen. Dat betekent netten ophangen. Over de hele wijngaard of alleen langs de rijen. Doet u dat niet dan vallen uw mooie trossen ten prooi aan de vogels.En tenslotte is het belangrijk met metingen te volgen hoe het suikergehalte in de druiven zich ontwikkelt en zo te bepalen wanneer er het beste geoogst kan worden. Het absolute hoogtepunt in het werk van een wijngaardenier.

Oktober
Oogsten van de druiven. Bezoek eens een wijngaardenier en vraag hem gerust wat hij zoal doet in de wijngaard.

Cool climate

Nederland produceert overwegend witte wijn. Rosé wordt ook steeds vaker geproduceerd, evenals mousserende wijn als parelwijn en sprankelwijn. We zijn duidelijk een cool-climate wijnland. Hierdoor zijn frisse wijnen met een mooi zuurtje onze specialiteit. Rode wijnen worden in kleinere aantallen gemaakt. Daarvoor zijn suikergehalte nogal eens te laag en het zuurgehalte nogal eens te hoog in de blauwe druiven. Oftewel: hiervoor is meer zon nodig.

Wijn maken is een boeiend proces. De wijnboer staan eindeloos veel variaties ter beschikking wat het behoorlijk ingewikkeld maakt. Een vak dus! Reden waarom Nederlandse wijnbouwers vaak gebruikmaken van adviseurs, uit eigen land, maar ook wel uit bekende wijngebieden in het buitenland. Een prachtige manier om zelf de kennis op te doen en dit werk uiteindelijk helemaal zelf te doen. De sector is in ontwikkeling

Klassieke druivensoorten

Nog niet zolang geleden probeerden de grotere wijngaarden in Nederland succes te halen met voornamelijk de klassieke druivensoorten zoals de Riesling, Auxerrois of Pinot Gris. Deze aanplant kwam je vooral in Zuid-Nederland tegen. Het verklaart deels ook waarom veel mensen nog steeds denken dat Nederwijnen vooral uit Limburg komen. In deze provincie werden ook goede resultaten behaald. Het nadeel van de klassieke rassen is dat ze later rijp zijn en dat er meer aan gewasbescherming gedaan moet worden.

Nieuwe druivenrassen

Het zijn vooral de nieuwe druivenrassen geweest die de wijnbouw in Nederland sterk hebben doen groeien. Het zijn rassen die over het algemeen vroeger rijp zijn Door de vroegrijpheid heeft de wijnbouw zich naar het noorden uitgebreid. Onder andere naar Gelderland, Overijssel, Noord-Holland en zelfs Groningen.

Dankzij de meeldauwtolerantie hoeft men veel minder te spuiten. Biologische wijnbouw is hiermee veel beter mogelijk geworden. Mede dankzij slim gebruik van ondergroei kunnen we uitstekende resultaten behalen.

Geschiedenis wijnbouw

Wijnbouw is bijna 10.000 jaar geleden ontstaan in Iran of Irak. Onder de Grieken breidde het wijngebied uit tot de landen rond de Middellandse zee. De Romeinen brachten in de eerste eeuwen na Chr. de wijnbouw tot aan de noordelijke grenzen van hun rijk. Zowel in Engeland als Zuid-Nederland waren wijngaarden te vinden waar druiven werden verbouwd voor Romeinse soldaten. Deze  hadden recht op één liter wijn per dag.

Na het vertrek van de Romeinen werd de wijnbouw alleen nog bij een paar kloosters beoefend. De Europese wijnbouw bloeide rond 1000 na Christus weer op en de Nederlandse wijnbouw was rond 1500 op zijn hoogtepunt. Het wijngebied strekte zich uit tot Polen en het noorden van Nederland en Duitsland.

Kleine IJstijd

Door veranderingen in het klimaat, de Kleine IJstijd, werd het na 1600 in ons klimaat te koud voor het verbouwen van druiven. De opkomende belangstelling voor bier en rond 1800 het heffen van zware accijnzen door Napoleon op niet Franse wijnen, verdwenen ook de laatste wijngaarden uit Nederland. Terwijl Europese wijnboeren rond 1860 kampte met verwoestende ziektes als echte- en valse meeldauw en vooral de druifluis, ging dit aan Nederland voorbij omdat er al geen wijnbouw meer was.

Nieuwe ontwikkelingen in de Nederlandse wijnbouw

Pas in 1967 werd er in Maastricht een nieuwe wijngaard gesticht: Slavante. Deze kleinschalige wijngaard met een oppervlakte van 800 m2 bestaat nog steeds. Dit initiatief kreeg na 1970 meer navolging rond Maastricht en in de rest van Limburg en Brabant. In de zeventiger en tachtiger jaren werkten instituten in Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, Tsjechië en Hongarije aan de ontwikkeling van nieuwe rassen die beter bestand waren tegen schimmels als meeldauw.

Begin negentiger kwamen de eerste rassen op de markt. Gunstige bijkomstigheid van deze rassen is dat ze toe kunnen met minder zonuren. En daardoor beter geschikt zijn voor het Nederlandse klimaat. Dat stimuleerde een aantal mensen in Zeeland, Zuid Hollandse Eilanden en Noord-Brabant en vervolgens ook noordelijker provincies om ook wijngaarden aan te leggen. De noordelijkste wijngaarden vind je in Friesland en op Texel.

Huidige situatie in de Nederlandse wijnbouw

In 1997 waren er zeven grotere wijngaarden (van één ha en groter) en in 2005 was dat vervijfvoudigd tot ruim vijftig. Nu telt ons land ca 150 commerciële wijngaarden. En wat rassen betreft zijn we inmiddels toe aan de derde generatie nieuwe rassen. Sommige daarvan zijn zelfs alleen in Nederland aangeplant. Niet alleen de kwantiteit van wijngaarden, maar ook de kwaliteit van de Nederlandse wijn zit behoorlijk in de lift. Nederlandse wijnen scoren steeds hoger bij keuringen in eigen land en in het buitenland.

Ontwikkelingen wijnbouw

De Nederlandse wijnbouw is een jonge bedrijfstak en sterk in ontwikkeling. Geprobeerd wordt de Nederlandse wijn echt op de kaart te zetten. Niet zozeer door te proberen in de schappen van de supermarkt te komen, maar door wijnen te maken van een uitstekende kwaliteit die als streekproduct hun weg naar de wijnliefhebber vinden via drankspeciaalzaken, wijnspeciaalzaken, restaurants en de wijngaard zelf. Als jonge sector beschikken we niet over de eeuwenlange tradities en kennis die van vader op zoon werden doorgegeven. Alle kennis moet worden vergaard.In de sector zijn de volgende ontwikkelingen te signaleren:

  • Kwaliteit van de wijnen neemt zienderogen toe. In het buitenland worden steeds meer gouden en zilveren medailles behaald.
  • Professionalisering groeit De wijnbouwers vergroten hun deskundigheid door het volgen van cursussen, workshops e.d. in eigen en het buitenland. Ook huren ze ervaren wijnmakers in uit het buitenland.
  • Groenere bedrijfsaanpak. De wijnbouwers kiezen voor een zo milieuvriendelijk mogelijke aanpak in hun bedrijfsvoering. Een groeiend aantal stapt over op de biologische aanpak, meestal met erkenning van Skal.
  • Bundeling en samenwerking. Op sommige plaatsen zijn er coöperatie-achtige vormen van samenwerking opgezet. In een aantal andere gevallen wordt de wijnmakerij uitbesteed aan ervaren wijnbouwers.
  • Betere belangenbehartiging. Geleidelijk wordt krachtiger samengewerkt bij thema’s als invoering van de nieuwe EU-wijnmarktregels en de toelating van aanvullende gewasbeschermingsmiddelen.
  • Meer landelijk afzet. Enkele grotere wijnbouwers slagen er in om hun wijnen via landelijke winkelketens af te zetten. Dat maakt Nederlandse wijn beter bereikbaar voor de consument.
  • Toeristisch-recreatieve samenwerking. In enkele regio’s komt samenwerking tussen de regionale wijngaarden tot stand bij de gezamenlijke promotie en het opzetten van wandel- en fietsroutes.

Ons land mag dan steeds meer wijn produceren, de vraag is dan natuurlijk: hoe kom ik eraan? Waar zijn ze te verkrijgen?

Nederlandse wijnen op de wijnkaart

Kennismaken met Nederlandse wijnen kunt u steeds vaker ook in het restaurant. De horeca heeft de Nederlandse wijnen ontdekt. In meer en meer restaurants – soms zelfs van sterrenniveau – staan onze wijnen op de wijnkaart.

Wijn kopen op de wijngaard

De veruit leukste manier om kennis te maken met Nederlandse wijn is natuurlijk een bezoek aan een paar wijngaarden. Kijk op de kaart of er in uw buurt een wijngaard is. Of dat er bij uw vakantieadres enkele zijn.

Het is absoluut een bijzondere belevenis om een rondleiding te krijgen door de wijngaard en de wijnkelder en van de wijnboer een gepassioneerd verhaal te horen over het wel en wee van de wijnproductie.

Nederlandse wijn bij de slijterij

Bent u niet in de gelegenheid om een wijngaard te bezoeken, kijk dan eens of er in de schappen van uw lokale slijter of wijnhandel een Nederlandse wijn staat. Ook zijn de Nederlandse wijnen te vinden in winkels van streekproducten.

Geïnteresseerd in wijnbouw in de Lage Landen? Lees het vakblad Wijn en wijngaard.